Kurucusunun Derneğimiz olduğu Kırım Vakfı’nın “Tarih ve Kültür Konferansları”mız çerçevesinde Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği katkıları ve Doç. Dr. Minara Aliyeva Çınar ile düzenlediği “Şefika Gaspıralı” adlı konferans ve imza günü 5 Nisan 2025 tarihinde gerçekleştirildi.
Genel Merkezimizin ve Kırım Vakfı’nın bulunduğu Dr. Ahmed İhsan Kırımlı Sosyal Tesisindeki “Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi”nde gerçekleşen konferansın takdimi Tuvgantil internet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar tarafından yapıldı.
Toplantının açılış konuşması Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı ve Kırım Tatar Milli Meclisi Üyesi Prof. Dr. Gayana Yüksel tarafından yapıldı. Yüksel konuşmasında “Maalesef bunu iyi bilmiyoruz, bilemiyoruz. Kırım'dan gelen, Ukrayna'dan gelen birisi olarak bunu söylüyorum. Bu kitap, bu çalışma bizim bilincimizi, bizim bilgilerimizi artıran kaynaktır. Şunu da söylemem gerekiyor, bir dernek olarak (Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği) yola çıktık, çalışmalarımıza başladık. Çalışmalarımız devam ediyor. Yani çok yeniyiz, yeni kurulduk. Geçen sene kadın birliği olarak yola çıktık. Ve şu anda çalışmalarımız devam etmektedir. Polonya, Romanya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Ukrayna'ya projeler yapıyoruz. Her yerde Şefika Gaspıralı’yı anlatıyoruz. O her yerde ve hakikaten gurur duyacağımız, örnek olarak göstereceğimiz bir kadındır.” İfadelerini kullandı.
Doç. Dr. Minara Aliyeva Çınar, Şefika Gaspıralı konusundaki çalışmalara ne şekilde başladığını açıklayarak konferansına başladı.
Çınar, Bursa’da 2016 yılında düzenlenen “İsmail Gaspıralı Bilgi Şöleni”de Nesip Yusufbeyliden Şefika Gaspıralı’ya yazılan iki mektubun tercümesinin kendisinden istendiğini, söz konusu mektupların sempozyumda büyük ilgi ile karşılandığını kendisine ifade eden Türk Ocağı Bursa Şubesi Başkanı Prof. Dr. Selçuk Kırlı’dan bu mektupların tercüme edilerek kitap haline getirilmesini teklifini aldığını ifade etti.
Bu teklif üzerine 2 yıl sürecek bir çalışmanın başladığını, severek yürüttüğü bu çalışma nedeniyle de Doçentlik kariyerini daha sonraki zamanı bıraktığını açıkladı.
Şefika Gaspıralı’nın hayatını, Tercüman gazetesindeki çalışmalarını, Alem-i Nisvan (Kadınlar Dünyası) dergisindeki başarısını, eşi Nesip Yusufbeyli ile tanışmalarını anlatan Çınar, Şefika Gaspıralı’nın Kırım Tatar milli hareketi içerisindeki yerine, Kırım Tatar Milli Kurultayına milletvekili seçilmesine, kadın aydınlanmasındaki önemine yer verdi.
Çınar, Şefika Gaspıralı’dan Necip Ablemitoğlu’na, Necip Ablemitoğlu’nu eşi Şengül Ablemitoğlu tarafından da Türk Ocağı Bursa Şubesine intikal eden arşivde yer alan Nesip Yusufbeyli tarafından Şefika Gaspıralı’ya yazılan kırk altı mektubu inceleyerek çalışmasına başladığını ifade etti.
Bazı mektupların Azerbaycan’da olduğunun ortaya çıkması üzerine Bakü Devlet Arşivlerindeki incelemesine başladığını ifade eden Çınar, bu incelemede altı mektubun Azize Caferzade’nin dosyasında, on mektubun ise Nazif Kahramanlı’nın dosyalarından temin ettiğini belirtti.
Necip Ablemitoğlu ve Şengül Ablemitoğlu’nun hazırladığı Şefika Gaspıralı ve Rusya’daki Türk Kadın Hareketi (1893-1920) adlı eserden de 3 mektubu temin ettiğini anlatan Çınar, altmış altı mektup üzerinden çalışmaların tamamlandığını söyledi.
Mektupların değerlendirilmesi ve analizlerin tamamlanması ile kitabının 2018 yılında basıldığını belirten Çınar, daha pek çok mektubun olabileceğini ve bunlara ulaşılması halinde de kitabın daha genişletilmiş hali ile ileriki dönemlerde tekrar basılabileceğini anlattı.
Konferansın tamamlanmasının ardından katılımcıların katkılarının alınması ve soruların cevaplanması ile konferans sona erdi.
Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, konferans konusu kitabın 2018 yılında basılmış olmasına rağmen “Tarih ve Kültür Konferansları”na bugün konuk olduğunu, bu şekilde hayat bulan çok eserin bulunduğunu, gönülerinin bütün bu eser sahiplerini konuk etmekte olduğunu, ancak ayda bir düzenlenen konferanslar ile bütün eserleri gündeme üzülerek de olsa alamadıklarını belirtti.
Günün anısına Kırım Vakfı tarafından hazırlanan plaket, Prof. Dr. Gayana Yüksel, Oya Deniz Çongar ve Tuncer Kalkay ile birlikte Doç. Dr. Minara Çınar Aliyeva’ya takdim edildi.
Doç. Dr. Minara Çınar’da, eşi Doç. Dr. İkram Çınar ile birlikte çalışmalarına konu kitapları Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi’ne imzalayarak hediye etti.
Konferansın ardından Doç. Dr. Minara Çınar, katılımcılara imzaladığı kitapları takdim etti.
