Organizasyonu Derneğimiz Genel Merkezince yapılan "Çelebi Cihan'ı Anma ve İşgalin 4.Yılında Kırım Paneli" başlıklı etkinlik Ankara Milli Kütüphane'de 24 Şubat 2018 tarihinde gerçekleştirildi.
Panel, Anton Naumluk'un çektiği Rus işgali altındaki Kırım'da babaları hapiste bulunan çocukların fotoğraflarından ve Çelebi Cihan ile 1. Kırım Tatar Milli Kurultayını fotoğraflarla anlatan sergi ve "Oyuncak Protestosu" adlı serginin ardından gerçekleştirildi.
Programın açılış konuşmalarını Genel Başkanımız Mükremin Şahin ile Ukrayna'nın Türkiye Büyükelçisi Andrii Sybiha yaptı. İlk konuşmayı gerçekleştiren Şahin şu sözleri kaydetti:
"Bugün matem günümüz. 23 Şubat 1918 Çelebi Cihan'ın şehadetinin 100. yılı. Aynı zamanda Rusya'nın Kırım'ı işgalinin 4. sene-i devriyesindeyiz. Bugün burada toplanma amacımız Noman Çelebi Cihan'ı daha iyi anlamak, onun nasıl biri olduğunu anlamak için buradayız. Noman Çelebi Cihan hakkında bilgilerini aktarmak için Fethi Kurtiy Şahin ve Ufuk Aykol buradalar. Çelebi Cihanı onlardan dinleyeceğiz."
Daha sonra konuşan Büyükelçi Andrii Sybiha da şu açıklamalarda bulundu:
"Öncelikle bugün burada sizlerle birlikte olmaktan son derece mutlu olduğumuzu belirtmek isteriz. Bugün burada hem Noman Çelebi Cihan’dan bahsedeceğiz aynı zamanda Kırım’ın işgalini konuşacağız. Kırım konusunu sürekli gündemde tutmalıyız. Her yerde bu konuyu konuşup Kırım’da neler olduğunu anlatmalıyız. İçerideki sergi gerçekten çok önemli bir sergi. Çocukların işgal altında yaşadıkları gerçekten sözlerle anlatılamaz şeyler. Münih Konferası’nda Cumhurbaşkanımız bir örnek verdi burada o örneği anlatmak istiyorum. Orada Cumhurbaşkanımız şöyle dedi: “Kral Midas elini neye sürse altına dönüştürürmüş, Rusya’da elini neye sürse orayı alt üst ediyor. Rusya, Kırım’ı işgal ederek birçok imzalanmış sözleşmeyi de ihlal ediyor. İhlal ettiği en önemli imzalanmış sözlerden birisi de Ukrayna ve Rusya arasında imzalanmış olan dostluk sözleşmesi. Rusya, Kırım’ı askeri üssü haline çevirmiş durumda, bütün silahları oraya getirdiler. Aynı zamanda Rusya, Kırım’daki doğalgaz ve demir madenlerini de sonuna kadar kullanıyor. Kırım’da Ukrayna yanlıları ve Kırım Tatarları büyük bir baskı altında. Kırım’dan daha fazla bilgi almamızı istemiyorlar. Rusya uluslararası gözlemcileri Kırım’a sokmuyor."
"Türkiye’ye buradan teşekkür etmek istiyorum. Hem Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne duydukları saygı için hem de Türkiye’de yaşayan Kırım Tatarlarına desteklerinden dolayı. Şu anda Ukrayna Anayası’nda değişiklikler yapılıyor, bu değişiklikler arasında Kırım için daha fazla hak ve özerklikler de mevcut. Kırım tekrardan Ukrayna toprakları arasına katıldığında daha güzel çalışmalar yapacağız. Rusya’nın yaptığı ihlallerle alakalı (ilaveten) bir, iki şey söylemek gerekirse; Uluslararası Ceza Mahkemelerine gerekli davaları açıyoruz. TRT ile de çalışmalarımız var. Ukrain dilinde haberlerin sunulması için elimizden geleni yapıyoruz. Adalet ve hak bizden yana, kazanacağımıza inanıyorum."
Açılış konuşmalarının ardından panelin "Noman Çelebi Cihan'ı Anma Programı" başlıklı ilk oturumu başladı. Oturumun başlangıcında Noman Çelebi Cihan adına yapılan saygı duruşunun ardından, Berk Mirza tarafından Çelebi Cihan'ın, Hansaray'da gerçekleştirilen Kurultay açılışı esnasında yaptığı konuşma okundu.
Oturumda Hacettepe Üniversitesi, Tarih Bölümü'nden, QHA'da fikir yazıları da yayımlanan Tarihçi Ufuk Aykol ile ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Araştırma Görevlisi ve Saha Araştırmaları Doktora Adayı Fethi Kurtiy Şahin, Çelebi Cihan'ın hayatından ve tarihteki yerinden bahsettiler.
Tarihçi Aykol, Çelebi Cihan'ın ifade ettiklerinden bahsederek şu tespitte bulundu:
"Noman Çelebi Cihan’ın bize öğrettiği en önemli şeylerden birisi de çalışma prensibini öğretmiş olması. Kırım Tatar hareketinin yolbaşcısıdır. Şehit olması artık önderimiz olmadığı anlamına gelmez. Öldükten sonra da yolbaşçımız olmaya devam edecektir. Kendisinin dediği gibi: "Ölüleri yaşatan dirilerdir." Bizler sağ oldukça Noman Çelebi Cihan’ı anlatmaya devam edeceğiz. Noman Çelebi Cihan hayatının tamamını Kırım’a ve Kırım Tatarlarına adamıştır."
Fethi Kurtiy Şahin de, Çelebi Cihan'ın etkisini hala koruyan fikirlerine değinerek şöyle dedi:
"(Çelebi Cihan) Sıra dışı zamanlarda milletinin zor duruma düştüğü anlarda sıra dışı çözümler arayan bir insandır. Çelebi Cihan fikirleriyle çağın ilerisinde yaşamış bir insan. Kendi prensipleri hakkında son derece katı bir insan olmasına rağmen diğer halkların haklarına son derece saygılı birisidir. İstanbul’da Vatan Cemiyeti ile başlamış olan yolculukları 1917 senesinde 1. Milli Kurultay’ımıza yükselerek devam etmiştir. Noman Çelebi Cihan’ın İstanbul’da okuduğu dönemdeki çalışma arkadaşlarıyla kurdukları teşkilatlar, zihinlerini dünyaya açmaları takdire şayan bir olaydır. Belki ilk çalışmalarını Kırım’da yapmamış olabilir ama yaptıklarını, düşündüklerini ve kurdukları teşkilatlanmaları Kırım’a taşımışlardır.
Noman Çelebi Cihan Kırım’ın tarihini değiştirmiş birisidir. Kendisinin başka ülkelerde kurdukları bağlar şu an hala (yaşamaktadır) günümüze kadar gelmiştir. Noman Çelebi Cihan’ın düşünceleri çağın ilerisinde derken sadece sözde kalmıyor. Kurultay’a kadın vekiller seçilmiştir ve hatta Kurultay’ın idari şurasının başkan vekili bir kadındır. (Bu kişi) Gaspıralı’nın kızı Şefika Gaspıralı hanımefendidir. Noman Çelebi Cihan’ın 100 yıl önce Kırım’a ve Kırım Tatarlarına kazandırdığı saygı günümüzde hala devam etmektedir. Dünyanın birçok yerinde Kırım’dan ve Kırım Tatarlarından saygı ile bahsedilmektedir."
Ankara Milli Kütüphane'de 24 Şubat tarihinde "Çelebi Cihan'ı Anma ve İşgalin 4.Yılında Kırım Paneli" başlıklı etkinliğin ikinci oturumunun gündemi Rus işgaliydi.
"Kırım’ın İşgalinin 4. Yılı" başlıklı bu oturumun moderatörlüğünü Genel Başkan vekilimiz ve Dünya Kırım Tatar Kongresi (DKTK) Genel Sekreteri Av. Namık Kemal Bayar yaparken, konuşmacılar da Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkan Yardımcısı Nariman Celal, KTMM Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay ve KTMM Başkan Danışmanı Arsen Cumadil'di.
Bayar'ın konuşmacıları tanıtmasının ardından ilk olarak KTMM Başkan Yardımcısı Nariman Celal konuşmasını gerçekleştirdi. Celal konuşmasında şu açıklamalarda bulundu:
"Bizim halkımızın tek bir ümidi var; Kırım'da yaşamak. Rusya da gelse başkası da gelse kim gelirse gelsin Kırım'dan asla vazgeçmeyeceğiz. Rusya'nın işgalini kabul etmedik ve etmeyeceğiz, sonuna kadar mücadeleye devam edeceğiz. Kırım'da Meclis faaliyetleri yasaklanmış olabilir ama bu durum Meclisimizin kapandığı anlamına gelmiyor. Rusya işgal ettiği Kırım'da yaşayan Kırım Tatarlarına işgali kabul etsinler diye baskı yapmaya da başladı. Orada yaşayan Kırım Tatarlarına pasaport dağıtıyorlar. Kırım'da yaşayan bir Kırım Tatarının o pasaportu alması neredeyse mecbur hale geldi. O pasaport olmadan orada yaşam gerçekten çok ama çok zor. Rusya'nın izlediği tek bir politika var Türk ve Müslüman toplumlara eziyet, zulüm ve baskı yapmak. Tataristan, Kafkasya vb. (gibi yerler de dahil). Kırım Tatar halkının istediği Ukrayna'ya bağlı olarak çalışmak. Bunun nedeni (şu) Ukrayna, Rusya'ya göre gerçekten özgürlükçü bir ülke. Halkımızın bazen Ukrayna'ya tepkileri oluyor bunun farkındayız ama Ukrayna gerçekten Kırım Tatarlarına yardımcı olmak isteyen bir ülke. Türkiye'de yaşayan vatandaşlarımızdan bir istediğimiz de şu; sadece maddi yardımda bulunmayın, manevi ve siyasi açıdan da yardım edin. Yakın zamanda Rusya'da başkanlık seçimleri var. Rusya Bana bu seçimlere karşı çıkmamamı söyledi eğer karşı çıkarsan seni tutuklarız dedi. Ama ben bu duruma karşı dimdik ayakta durmaya devam edeceğim."
"Rusya uluslararası baskılardan korkuyor. Herkesin elinde telefon var. Sosyal medya hesaplarınızdan Kırım işgalini dünyanın dört bir yanına duyurmanızı istiyorum. Eklemek istediğim bir de şu var. Neden silahlanmadınız gibi sorular geliyor bana. Kırım Tatarları mücadelelerini hiçbir zaman silahla yapmamıştır. Biz silahsız mücadeleye varız. Diğer bir soru da şu. Bu işgal ne zaman bitecek? Bu işgalin ne zaman biteceğine Kırım Tatarları karar verecek. Ne kadar çok çalışırlarsa, ne kadar çok birlikte ve beraber olurlarsa, işgali tüm dünyaya ne zaman bütün çıplaklığıyla duyurmayı başarırlarsa bu işgal o zaman bitecek."
Celal'den sonra konuşma yapan KTMM Başkan Danışmanı Arsen Cumadil ise şu sözleri kaydetti:
"Birleşmiş Milletler’de Kırım için yapılan oylamalar bizi çok üzüyor. Çünkü dünyadaki Türk ve Müslüman ülkeler maalesef bize yeteri kadar destek vermiyor. Onların bizim yanımızda olması bizim için manevi anlamda gerçekten çok önemli. Uzakta olsalar bile dünyanın bir yerinde bizi düşünen Türkler ve Müslümanlar var diyebiliriz. Savaşlar sadece maddiyatla kazanılmaz manevi güç de son derecek önemlidir."
Daha sonra KTMM Türkiye Temsilcisi ve Emel Kırım Vakfı Başkanı Zafer Karatay konuşmasını gerçekleştirdi. Karatay konuşmasında şu hususları dile getirdi:
“Şubat ayı Türk dünyası için son derece kötü geçmiş bir ay. Noman Çelebi Cihan, Şubat ayında şehit edildi. Karabağ’da Hocalı katliamı yapıldı. Dünyanın her yerindeki ölümlerde Rusya’nın parmağı var. Bazı gazetecileri gerçekten anlamak çok zor. Burnumuzun dibindeki Suriye, Doğu Guta’da insanlar, siviller teker teker hayatlarını kaybediyor. Bazı gazetelere bakıyorum, Esed sivil öldürdü. Esed o sivilleri nasıl öldürdü? Kimin verdiği silahla öldürdü? Kimin uçaklarıyla oraya bomba attı? Kimin kimyasal silahlarıyla orayı vurdu? Maalesef bizim basınımız Rusya diyemiyor. Kimi kandırdıklarını zannediyorlar gerçekten anlamıyorum. Ahirette bunun hesabını nasıl verecekler? Esed’e silahları Rusya yani Putin veriyor, bunu herkes bilsin. Deve kuşu gibi kafayı kuma gömmeyle olmaz. PKK’nın elindeki kalaşnikoflar Mars’tan gelmiyor, Rusya’dan geliyor. Türkiye’nin kıymetini iyi bilmemiz gerekiyor eğer biz burada şu an göğsümüzü gere gere konuşuyorsak Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları sayesinde konuşuyoruz.
Bizim de burada büyük hatalarımız var. Kırım, Sinop’un 350-400 km kuzeyinde. Türkiye’nin milli güvenliği için son derece önemli bir yer. Peki Türkiye’de Kırım için yazılmış kaç tane kitap var, yayınlanmış kaç tane makale var, hazırlanmış kaç tane analiz var? Gönül Şamilkızı’nın kitabı dışında son işgalle alakalı yazılmış kitap yok doğru düzgün. Bugün Kırım’da hayatları pahasına Kırım Tatarlarını savunanlar var. Bizde topyekün düşman veya dost belirleme politası var. Bütün Ruslar kötü değildir, bütün Ukrainler de iyi değildir. Türk’ün de iyisi kötüsü vardır, Rus’un da iyisi kötüsü vardır. Rusya Genelkurmay Başkanı ne dedi? Karadeniz’in kralı biziz dedi. Kırım’a kurduğu izleme merkeziyle İstanbul’da uçan kuşu takip edebiliyor. Günümüzde demokrasi falan hikaye, güçlüysen zorbaysan senin hukukun geçer."
Ankara Milli Kütüphane'de 24 Şubat tarihinde gerçekleştirilen "Çelebi Cihan'ı Anma ve İşgalin 4.Yılında Kırım Paneli" başlıklı etkinliğin kapanış konuşmasını Genel Başkan vekilimiz ve Dünya Kırım Tatar Kongresi (DKTK) Genel Sekreteri Av. Namık Kemal Bayar yaptı.
DKTK Genel Sekreteri Bayar, Kırım'ın işgali ve Rusya'nın hukuksuzluklarına değindiği konuşmasında, söz konusu ihlallerle ilgili yapılması gerekenleri ve beklentileri dile getirerek şu sözleri kaydetti.
"Kırım'ın işgalinden hemen sonra Rusya Federasyonu anayasasında bir değişiklik yapıldı. Bütün Birleşmiş Milletler anlaşmasına imza atan devletlerin anayasal sistemlerinde uluslararası anlaşmalar ve sözleşmeler anayasadan sonra ikinci derece öneme haiz ve geçerli metinlerdir. Bu metinler ulusal kanunların üstündedir. Kendi parlementolarınca kabul edildiğinde kanun olarak bu ülkelerde geçer. Fakat Rusya Federasyonu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve bunun getirdiği Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin getirdiği tazminat hükümlerinden sıyrılmak için Anayasa'ında bir değişiklik yaparak. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının Rusya kanunlarına uygunluğunun denetimini getirdi."
"Bu, Rusya'nın uluslararası hukuktan kaçış sinyaliydi. Biraz önce Nariman Bey Kırım'da pasaport dağıtıldığını söyledi bunun sebebi şu; İşgal edilen bir toprakta, savaş olsun ya da olmasın toprağı işgal edilmiş olan ülkenin hukuku devam eder. Kanun direk bunu yazıyor. Kırım şu an işgal altında ama orada Ukrayna kanunlarının devam etmesi gerekiyor. Fakat Rusya, Kırım'da vatandaşlık dağıtarak Cenevre Sözleşmesi'nin bu maddesini bypass (es geçme) etme düşüncesinde. Önümüzdeki dönem uluslararası ceza mahkemelerinde Rusya'nın bu savunmasını göreceğiz. Rusya'nın şu an amacı geleceğe delil ve belge hazırlamak. Kırım'da yaşananları dünyaya duyurmamız gerekiyor. Bu bizim için son derece önemli."
"Son olarak eklemek istediğim diğer bir husus şu; Dünya Kupası Finalleri maalesef bu sene yazın Rusya'da oynanacak. Rusya'dan çok çirkin haberler duyuyoruz bu konuyla alakalı. Zaten Rus sporcuları dünyada dopingleriyle tanınmış bir ülke. Rusya, Dünya Kupası oynayacağı için sokaklarında yaşayan bütün hayvanları öldürüyor bir çoğunu da işkence ediliyor bunun görüntüleri mevcut. Hatta gelen haberler şu yönde, eğer insanlar bir sokak hayvanını öldürüp yetkililere getirirse bunun karşılığında 200-250 ruble para alıyorlar. DKTK olarak bütün ülkelerin futbol federasyonlarına ve bütün takımların taraftarlarına çağrımız var. Rusya'da düzenlenen bu futbol turnavasını boykot etmedinizi istiyoruz ve durumu etrafınızda olan herkesle paylaşmanızı istiyoruz."
Panelin kapanış konuşmasının ardından soru ve cevap kısmına geçildi. Burada da sorudan çok Kırım Tatar hareketine olan destekler ve beklentiler dile getirildi. Etkinlik soru-cevap kısmıyla birlikte sona erdi.
Kaynak: QHA
Fotolar: Mustafa Gültekin
