Sayın Recep Tayyip Erdoğan
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Ankara
22 Ocak 2017
Sayın Cumhurbaşkanımız
Bizler Türkiye'nin muhtelif üniversitelerinde görev yapmakta bulunan ve temel araştırma konuları “Kırım Hanlığı Tarihi” olan akademisyenleriz.
Bizi Zât-ı âlînize bu müracaatı yapmamıza sevk eden husus Kırım Hanlığı'nın tarihî başkenti olan Bahçesaray'da bulunan Hansaray'ın geleceğinden duyduğumuz derin endişedir.
XVI. yüzyılın ilk yarısında inşa edilmeye başlanan Hansaray yüzyıllar içinde ve yabancı idareler altında geçirdiği bütün tahribata ve kayıplara rağmen, muhteşem mimarîsi ile günümüze kadar gelebilmiş Türk-İslâm sanatının emsalsiz âbidelerinden biridir. Bu yapı muhakkak ki Kırım Hanlığı'ndan kalabilen en önemli eser ve Kırım Tatar millî varlığının temel sembollerinden birini teşkil etmektedir. Altın Orda İmparatorluğu'nun aslî vârisi ve Osmanlı Devleti'nin üç asır boyunca müttefiki olan Kırım Hanlığı'ndan bugüne ulaşabilmiş bu çapta başka bir eser kalmamıştır. Bunun da ötesinde, yapısındaki bariz Osmanlı katkılarıyla Osmanlı/Türk medeniyeti ve genel İslâm dünyası açısından Hansaray çok büyük öneme sahiptir.
Hal böyleyken, 2014 yılından beri Rusya işgali altında bulunan Kırım'dan aldığımız ve Zât-ı âlinize de ulaştığını düşündüğümüz haberler, Türk-İslâm tarihinin bu şaheserinin çok ciddî tehdit altında olduğunu göstermektedir. İşgal idaresi tarafından sözde restorasyon adı altında başlatılan faaliyetler, yapının özgünlüğünü tamamen ortadan kaldıracak ve orijinal dokusunu tahrif edecek bir mahiyettedir. Türk-İslâm eserlerinin restorasyonunda hiçbir tecrübesi bulunmayan bir kuruluşa ihale edilen “restorasyon” faaliyetlerinde Hansaray'ın orijinal ahşap ve taş malzemeleri, tarihî kiremitleri aslıyla bütünüyle uyumsuz modern olanlarıyla değiştirilmektedir. Sarayın ve yanındaki Han Camii'nin çatıları büyük ölçüde kaldırılmış olduğundan bu yapıların paha biçilmez iç süslemeleri ve benzersiz kalem işleri yağmur, kar ve açık havanın bütün tahribatına maruz durumdadır. Hansaray'daki “restorasyon” adı altındaki bütün faaliyetler kapalı kapılar ardında yürütülmekte, olanlardan ancak gizlice çekilebilen fotoğraf ve filmler vasıtasıyla haberdar olunabilmektedir. Öte yandan, Rusya'nın Kırım'daki gayri-meşru işgaline meşruiyet kazandırmama kaygısı ile uluslararası kültür kuruluşları zaten bu durumu yerinde izleyebilme durumunda değildirler.
Gelişmeler açıkça göstermektedir ki, Kırım'daki Rusya işgal idaresinin uygulamaları buradaki tarihî eserleri ilmî ölçüler dahilinde restore etmeye değil, Kırım Tatarlarının zaten sınırlı ölçüde kalabilen mirasının en önemli yapılarını tahrip ve tahrife yöneliktir. Bu benzersiz miras yalnızca son iki buçuk asrı büyük acı ve felâketlerle geçmiş olan Kırım Tatar halkına değil, aynı zamanda bütün Türk-İslâm âlemine özellikle de Türkiye'ye aittir.
Zât-ı âlinizin bu konulardaki derin hassasiyetinize vâkıf olarak, Hansaray ve Han Camii gibi Türk-İslâm medeniyetinin tahribat ve tahrifattan korunabilmesi için uluslararası zeminlerde gereken teşebbüslerde bulunacağınıza inanmaktayız.
Bu vesile ile en samimî hürmetlerimizi sunarız.
22 Ocak 2018
Serkan Acar (Ege Üniversitesi)
Alper Başer (Afyon Kocatepe Üniversitesi)
Nuri Kavak (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi)
Fehmi Yılmaz (İstanbul Medeniyet Üniversitesi)
Hakan Kırımlı (Bilkent Üniversitesi)
Sait Ocaklı (Üsküdar Üniversitesi)
Yücel Öztürk (Sakarya Üniversitesi)
Yavuz Söylemez (Kırklareli Üniversitesi)
Muhammet Şen (Ege Üniversitesi)
Ahmet Türk (Bilkent Üniversitesi)
Fırat Yaşa (Sakarya Üniversitesi)
