Azerbaycan Kültür Derneği ve Başbakanlık Tanıtma Fonu tarafından Kırım Kadın Yazarlar Projesi kapsamında düzenlenen "2. Türk Dünyası Kadın Yazarlar Sempozyumu" 23 Aralık 2017 tarihinde Ankara Latanya Otel'de yapıldı.
Sempozyumun Sunuculuğunu Gazeteci-Yazar Gönül Şamilkızı üstlendi.
Düzenlenen sempozyuma Türk Dünyası'ndan birçok katılım söz konusuydu. Açılış konuşmasını Azerbaycan Kültür Derneği Kadın Kolları Başkanı Nesrin Asgeran Ünal'ın yaptığı sempozyumun 1. oturum başkanlığını ise Prof. Dr. Zuhal Yüksel üstlendi. Nenkecan Kadın Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Zera Bekirova ve Bakü Devlet Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç Dr. Aida Bagirova'nın diğer konuşmacılar olduğu etkinliğin açılış konuşmasını Nesrin Asgeran Ünal yaptı. Asgeran: "Türk Dünyası kadınlarının edebiyat alanındaki üretkenliğinin geçmişten günümüze gelişimini araştıran eserlerini tanımak ve tanıtmak, toplumsal alandaki yansımalarını kavramak Türk Dünyası Kadın Yazarlar Derneği'nin temel amacıdır. Kırım ve Karabağ bizim yaralı coğrafyalarımız. İkisi de işgal altında. Dünyanın gözü önünde haksız ve hukuksuz işgallerdir bunlar. Biz bu işgalleri edebiyatla birlikte sizlerle paylaşmak istiyoruz. Projemizin, Kırım Ahali Cumhuriyeti'nin 100. Yılına denk gelmesi bizi oldukça mutlu etti. Kırım'da ve Azerbaycan'da bu dava uğruna çarpışan bütün Türk Dünyası kadınlarını saygı ile anıyoruz." diyerek açılış konuşmasını sonlandırdı.
Açılış konuşmasının ardından düzenlenen panelin 1. Oturumu başladı. Oturum Başkanı Zuhal Yüksel konuşmasına Türk Dünyası'ndaki kadın edebiyatçıların öneminden bahsederek başladı. Konuşmacıları tanıtan Yüksek gelen misafirlere teşekkür ederek ilk sözü Zera Bekirova'ya verdi. Zera Bekirova, Kırım'da yaşayan kadın edebiyatçıların hayatlarındaki zorlukları anlatarak şu sözleri kaydetti: "Kırım Tatarca yazan, konuşan okullarımız var. Bu okullarda pek çok kızımız bu alanda ne kadar iyi olduklarını bizlere gösteriyor. Bu da bize gelecek adına umut veriyor. Bu alanda birçok kadın edebiyatçımız çok zor ve çok acı günler geçirdi. Biz kadın edebiyatçılarımızın yaşadıkları bu kötü günleri hiçbir zaman unutmayacağız."
Panelin 2. konuşmasını ise Doç. Dr. Aida Bagirova yaptı. Bagirova: "Sizinle burada birlikte olmaktan son derece memnuniyet duyuyorum. İsmail Bey Gaspıralı edebiyat alanında çok önemli bir isimdir. Kendisi Bahçesaray’da kızlar için birçok okul açıp kızlarımızın okumasını sağlamıştır. Gaspıralı, Tercüman adlı bir gazete çıkarmış bu gazete Türk Dünyasının her yerinde okunmuştur. Türk Dünyasındaki okullarda birçok kadın öğretmenimiz oldu. Bu kadın öğretmenlerimiz edebiyatımızın şu an bu kadar gelişkin olmasındaki en büyük etkenlerden bir tanesi. Şefika Gaspıralı gibi bir edebiyatçının da çıkması Türk Dünyasındaki kadınların ne kadar büyük ne kadar değerli insanlar olduğunu gösteriyoruz bize. Türk Dünyası maalesef birçok savaş gördü. Bu savaşlar maalesef Türk Dünyası edebiyatı için çok kötü zamanlardı. Birçok Türk okulu o dönemlerde kapanmak zorunda kaldı." açıklamasında bulundu.
- Oturum bu konuşmalarla sona erdi.
- Oturumu Gazi Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Işılay Işıktaş Sava yönetti. Diğer konuşmacılar ise Gazeteci-Yazar Naile Yagublu, Eğitimci-Yazar Miliara Settarova, Bakü Devlet Üniversitesi Filoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nüşabe Sadıklı oldu.
Açılış konuşması için söz alan Dr. Sava: “Türk Dünyasının güneşi, tercümanı ve aydınlanmasının ışığını yakan sevgili Gaspıralı’nın kızı Şefika Hanım doğduğu günden ölümüne kadar bütün Türk Dünyası kadınlarının, çocuklarının ve tabii ki bütün Müslüman kadınların aydınlanması için meşale yakmış ve kendisi de o meşale olarak ışık saçmıştır. Onun eserleri hakkında bilgi almak son derece önemlidir” açıklamasında bulundu.
Oturum Başkanı Sava daha sonra ilk sözü Kırım’da ve Azerbaycan’da yaşayan Şefika Gaspıralı ve Şefika Efendizade’yi anlatmak üzere Gazeteci Yazar Naile Yagublu’ya verdi. Yagublu: “Tarihi sadece erkekler yazmaz kadınlar da tarih yazar, karanlık beyinler kadınlarımız sayesinde de aydınlanır. 2 Şefika çok önemlidir: bir tanesi Kırım’da Şefika Gaspıralı diğeri Azerbaycan’da Şefika Efendizade. Şefika Gaspıralı Türk dünyasına imzasını atmış bir kadındır. Kırım Tatar halkı ve Türk Dünyası İsmail Bey Gaspıralı gibi değerli bir insana sahip olduğu için gerçekten çok şanslı. İsmail Bey Gaspıralı’nın Türk Dünyasına birçok katkısı olmuştur bu katkılarından biri de Şefika Gaspıralı'dır. Diğer Şefika ise Azerbaycan’dan Şefika Efendizade'dir. Şefika Efendizade, Kırım’da yaşayan Şefika Gaspıralı’dan etkilenmiş onun yolundan gitmek isteyen birisidir. İlk maarifperver Azerbaycan kadınlarından biri olan Ahıskalı eğitimci yazar Şefika Muhammed Emin kızı Efendizade 1882 yılında Ahıska’ya bağlı Azğur köyünde doğmuştur. Henüz 14 yaşındayken kadın okulunda dersler vermiştir. Hacı Zeynalabdin Tagıyev’in desteği ile Bakü’de Müslüman kadın okulunda ana dilinde dersler vermiştir. Şefika Efendizade yazarlık faaliyetine ise 1903’te “Şergi-Rus” (Şarki Rus) gazetesinde başlamıştır. Daha sonra “Debistan, “Mekteb”, “Fukara Füyuzatı”, “Dirlik” dergileri ve “Açık söz” gazetesinde terbiye konusuna hasredilmiş makaleleri yayınlanmıştır. 1914’te “İki Yetim” adlı kitabı basılmıştır. 1923’te “Şerg kadını” (Şark kadını) dergisinde “Bedi edebiyat” şubesinin müdürü olmuştur. Şefika Efendizade 1959’da Bakü’de vefat etmiştir.” diye kaydetti.
Daha sonra konuşmasını yapan Miliara Settarova, bir diğer önemli kadın Aliye Velliula'dan bahsederek: "Aliye Velliula öğrenciler için birçok eser bırakmıştır. Aliye Hoca, Özbekiskan'da okulunu bitirip pedegoloji üzerine eğitim görmüştür. O dönemlerde Sovyetlerin siyaseti yüzünden birçok insan öz milletini unutmuş, edebiyatını unutmuş durumdaydı. Hocamız hiçbir zaman unutmadı. Gençlik zamanlarında eserlerini yazmaya başlamış biridir." dedi. Aliye Velliula'nın eserlerini seslendiren Settarova, daha sonra sözü Doç. Dr. Nüşabe Sadıklı'ye devretti. "Böyle bir organizasyonun düzenlenmesinde emeği olan herkese çok teşekkür ediyorum. Kırım Tatarlarını en iyi Azerbaycanlılar anlar. Bizim de topraklarımız işgal altında. El ele vererek bu zor günleri hep birlikte atlatacağız." diyen Doç. Dr. Nüşabe Sadıklı ardından Mehmet Niyazi'nin bir eserini katılımcılara anlattı.
Konuşmaların arkasından 2.Türk Dünyası Kadın Yazarlar Sempozyumu, ikinci oturumun akabinde soru cevap kısmının ardından üçüncü oturuma geçildi.
- Oturum Oya Deniz Çongar’ın başkanlığında başladı. Yazar Dr. Serra Menakay ve Gazeteci Gönül Şamilkızı konuşmacı oldular.
Açılış konuşmasını yapan Oya Deniz Çongar Şahin: “Serra Hanım bizim için çok kıymetli. Kendisi çok üretken bir isim. Kendisinin asıl mesleği yazarlık değil kendisi bir hekim. Serra Hanım çok üretken ama kendisinin kitaplarının içi asla boş değil. Diğer konuğumuz ise talihsiz bir olay sonucu tanıştığımız ve dostluğundan asla şüphe duymadığımız Gönül Şamilkızı.” dedi. Oya Deniz Çongar daha sonra sözü Serra Menakay'a verdi.
Tanınmış yazar Serra Menakay konuşmasında: "Beni buraya davet ettiğiniz için çok teşekkür ediyorum. 2 yılda 4 tane kitabım basıldı. Aluşta’dan Esen Yeller ilk kitabım. Beni yazar yapan kitaptır. Aluşta’dan Esen Yeller’de 1944 sürgününü anlattım. Benim buna yazmaya sevk eden olay ise çok uzun yıllar sonra halamı Kırım’da bulmam. Kırım Tatarlarının başına birçok bela geldi ama görüyorsunuz ki hala bugün burada bir arada toplanabiliyoruz. Kırım Tatarlarının mayaları sağlam, içlerinde vatan millet sevgileri çok. Şefika adlı kitabımda bugün burada uzunca konuştuğumuz İsmail Bey Gaspıralı’nın kızı Şefika Hanım’ı anlattım. Şefika Hanım, Kırım Tatar halkı için çok büyük bir değer ve ben bu değeri herkesin öğrenmesini istedim." sözlerini kaydetti.
Serra Menakay'dan sonra sözü devralan Gönül Şamilkızı konuşmasında şu ifadelerde bulundu: "Hem Azerbaycan Kültür Derneğine hem de Kırım Tatar Derneğine çok teşekkür ediyorum. Kitabım bir yazar kitabı değil bir muhabir kitabı. Ben her zaman kendimi muhabir olarak tanımladım. Muhabir nasıl olmalı dediklerinde ben her zaman muhabir vicdanlı olmalıdır dedim. Benim bu kitabı yazmak istememin bir sebebi de vicdanlı biri olmamdır. Ben Kırım’da işgal sürecine denk geldim. Orada çok büyük acılar gördüm. Bu yaşadıklarım bir insan için çok büyük travmaydı. Kitabı yazmamın ikinci nedeni ise profesyonel bir nedenden dolayı. Türkiye’de, Kırım’ın işgali ile alakalı bir kitap olmadığını gördüm. Yazmak istemememin bir sebebi de bu. Bu kitabı okuyacak milyonlarca insan olmadığını biliyorum. Bu alanı çalışan gazetecilerin, öğrencilerin, tarihçilerin ellerinde bir bilgi olsun istedim. Kırım şu anda gerçekleri yazan insanlar için kapalı bir bölge. O yüzden orada yaşanan gerçekleri bilen biri olarak yazmak istedim."
Sempozyumun kapanış konuşmasını yapan Azerbaycan Kültür Derneği Genel Başkanı Cemil Ünal gelen katılımcılara teşekkürlerini ileterek, Türk coğrafyasının ivedilikle refaha kavuşmasını temenni etti.
Kaynak: QHA
