Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Kırım’da yapılan referandumun meşruiyeti bulunmadığını, geçersiz ve hukuk dışı olduğunu belirterek, referandum sonrasında çözüm yollarının kapanmadığını ve diplomasinin süratle devreye girmesi gerektiğini söyledi.
AA’nın haberine göre Dışişleri Bakanı Davutoğlu ile Kırım Tatar Meclisi eski Başkanı ve Ukrayna Meclisi Milletvekili Mustafa Kırımoğlu, Dışişleri Bakanlığı’ndaki görüşmelerinin ardından 17 Mart 2014 tarihinde Ankara’da ortak basın toplantısı düzenledi.
Kırım’da yapılan referanduma ilişkin Türkiye’nin tutumunun ve bundan sonra atılabilecek adımların sorulması üzerine Davutoğlu, krize daha gösteriler ilk başladığında Ukrayna içinde çözüm bulunabilmiş olmasını ve muhatap olabilecek ülkelerin bir araya gelip Ukrayna’nın toprak bütünlüğü etrafında destek mesajları vermiş olmalarını dilediğini belirterek, "Maalesef bu konuda gerekli adımlar krizin ilk aşamalarında atılmadığı, atılamadığı için gittikçe yükselen tansiyon dünkü referanduma kadar geldi" diye konuştu.
Davutoğlu, "Dünkü referandumun uluslararası standartlarda herhangi bir şekilde özgür iradelerin beyan edildiği, gözlemcilerin olduğu, herkesin katıldığı bir referandum niteliğinde değerlendirilmesi mümkün değil. Aynı şekilde, Ukrayna anayasası ve 1994 Budapeşte mutabakatı çerçevesinde de Ukrayna’nın toprak bütünlüğü konusunda bir referandum yapılması da zaten başlı başına hukuk dışıdır" dedi.
Budapeşte mutabakatı çerçevesinde Ukrayna’nın, toprak bütünlüğünün garanti altına alınacağı teminatıyla nükleer silahlardan vazgeçtiğini anımsatarak, "1994 Budapeşte mutabakatı uluslararası metin olarak, altında Rusya’nın, İngiltere’nin, Amerika’nın imzası olan bir metin olarak zaten böyle bir referandumu gayrimeşru görür" dedi.
Toprak bütünlüğü etrafında referandumlar yapılmasının bölgedeki donmuş krizlerin bir anda birçok ülkede tekrar ortaya çıkmasına neden olabileceğine işaret eden Davutoğlu, "Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü hiçbir referandumla tartışma konusu yapılamaz. Nitekim Gürcistan’ın toprak bütünlüğü de yapılamaz, Moldova için de bu durum geçerli. Bir kere buna izin verilirse, domino etkisiyle bütün bölgeye istikrarsızlık gelir" ifadesini kullandı.
Türkiye’nin bu konuda ilkesel bir tutum takındığını vurgulayan Davutoğlu, "Bu referandumun olmamasını isterdik, şu anda da geçersiz olduğunu düşünüyoruz" dedi.
"Bu referandumun herhangi bir meşruiyeti yoktur"
Dışişleri Bakanı Davutoğlu, Türkiye’nin bir gözlem misyonu oluşturulmasına destek verdiğini de belirterek, meselenin AGİT, Avrupa Konseyi ve BM prensipleri çerçevesinde ele alınması ve çözüme ulaştırılmasının önemli olduğunu söyledi.
Davutoğlu, "Bu referandum sonrasında bile çözüm yolları kapanmış değildir. Diplomasinin süratle devreye girmesi ve Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü içinde ve genel olarak doğu ve batı Ukrayna’nın bütünüyle de ilgili bir anayasal reform çerçevesinde müzakerelerin başlaması lazım" dedi.
Türkiye’nin sağduyu çağrısını dile getiren Davutoğlu, "Kırım’daki soydaşlarımıza da teşekkür ediyoruz. O kadar acılı tecrübelerden sonra Kırım’a döndüler. Asli vatanlarında kaldılar, kalacaklar, biz de her türlü desteği vereceğiz bu konuda ama herhangi bir gerginliğin parçası da olmadılar" şeklinde konuştu.
Bundan sonra atılacak adımlar konusunda istişarelerin sürdüğünü vurgulayan Davutoğlu, önemli olanın hiçbir ülkenin dışlanmadığı ama herkesin de toprak bütünlüğüne saygı duyan bir çözümün aranması olduğunu kaydederek, bütün ülkelerin, toprak bütünlüğüne saygı esasında ortak uluslararası çabalara katkıda bulunmasının önemli olduğunun altını çizdi.
Davutoğlu’na Türkiye’nin referandum sonucunu tanıyıp tanımayacağını ve AB’nin Rusya’ya yaptırımları konusunda nasıl bir tutum takınacağını da soruldu. Basın toplantısında yaptığı açıklamalardan referandumun tanınmadığının anlaşıldığını belirten Davutoğlu, "Bunu açıkça da söyledim. Bu referandumun herhagi bir meşruiyeti yoktur" dedi.
Atılacak adımlar konusunda AB ve NATO ile temasların sürdüğünü ifade eden Davutoğlu, Rusya ile ilişkilere de değinerek, Türkiye’nin Soğuk Savaş döneminde kalan blok anlayışını doğru görmediğini, gerek Rusya’nın bulunduğu uluslararası kurumlarda bu ülkeyle birlikte çalıştığını, gerekse Rusya’nın bulunmadığı çeşitli kurumlarda faaliyetler yürüttüğünü söyledi.
Türkiye’nin özel bir konumu olduğunu da işaret eden Davutoğlu, "Türkiye, bütün bu ülkeler içinde hem Ukrayna hem Rusya’ya aynı anda komşu olan ve aynı zamanda Kırım’a doğrudan erişimi olan yegane ülkedir" ifadesini kullanarak, Türkiye’nin bölgedeki gelişmelerden herhangi bir ülkeden daha fazla etkilenmesinin doğal olduğunu sözlerine ekledi.
Taraflara siyasi çözüm çağrısı
Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Kırım’da dün yapılan, "hukuka aykırı ve gayrimeşru referandumun neticesi ve buna bağlı olarak atılacak adımlar sonrasında oluşacak fiili durumun Türkiye açısından herhangi bir hukuki geçerlilik taşımayacağı ve tanınmayacağı" belirtildi.
Türkiye’nin, Ukrayna’daki krize bu ülkenin bağımsızlığı, egemenliği, siyasi birliği ve toprak bütünlüğü temelinde, demokratik ilkeler çerçevesinde, hukuka ve uluslararası anlaşmalara uygun bir çözüm bulunmasını her fırsatta önemle dile getirdiği vurgulandı.
Kırım’ın asli unsuru olan ve tarihte büyük acılara maruz bırakılmış bulunan soydaş Kırım Tatar Türklerinin güvenlik ve esenliğine Türkiye’nin özel bir önem ve öncelik atfettiği ifade edilen açıklamada, bu hususun uluslararası örgütler nezdinde her defasında önemle vurgulandığı belirtildi. Açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Ukrayna ve bilhassa Kırım’da önümüzdeki dönemde yaşanabilecek gelişmelerin yakın çevremizin güvenlik ve istikrarına da olumsuz yansımaları olabileceği değerlendirilmektedir.
Bu çerçevede, askeri yollardan oldu-bitti yaratılmasının son derece sakıncalı olduğuna bir kere daha dikkat çekiyor ve tarafları, soruna, yukarıdaki ilkeler zemininde siyasi bir çözüm bulmak için bir araya gelmeye davet ediyoruz."
